نذر فرج

سیدهاشم الحیدری

دبیر کل جنبش عهدالله عراق

✅پرسش: حکم پوشیدن لباس سیاه چیست؟ آیا پیشوایان معصوم به ما سفارش کرده اند که در عزاداری لباس مشکی بپوشیم؟

✍️پاسخ:از جمله احکام لباس (چه در مورد نمازگزار و چه در غیر حالت نماز) کراهت پوشیدن لباس سیاه است. بهترین لباس، سفید است که بدان سفارش شده است. 

◾️امام صادق(علیه السلام) فرمود: “یکره السواد إلاّ فی ثلاثة الخفّ و العمامة و الکساء؛پوشیدن لباس سیاه مکروه است، مگر در سه مورد: کفش سیاه‌، عمامه سیاه و عبا یا قبای سیاه".

◾️در مورد پوشیدن لباس سیاه در مصیبت و عزای ائمه مخصوصاً حضرت اباعبدالله الحسین(علیه السلام) نه تنها کراهت ندارد،‌ بلکه چون از مصادیق تعظیم شعائر اسلامی است و باعث زنده نگه داشتن اهداف امام حسین(علیه السلام) می باشد،‌ دارای ثواب و اجر الهی است. بزرگانی همچون مرحوم آیت‌الله‌العظمی بروجردی در روز عاشورا قبای سیاه بر تن می‌کردند.

◾️از فرزند امام سجاد(علیه السلام) نقل شده که وقتی امام حسین(علیه السلام) به شهادت رسید،‌ زن های بنی هاشم لباس سیاه و خشن پوشیدند و از گرما و سرما شکوه نمی کردند و علی‌بن‌الحسین(علیه السلام) برای آنان طعام درست می کرد.

◾️بنابراین در پوشیدن لباس سیاه برای عزای امام حسین(علیه السلام)، هم چنین غذا دادن به عزاداران مورد تأیید امام سجاد(علیه السلام) بوده است. تأیید امام دلیل بر جواز بلکه بر رجحان آن است.

✅پرسش : چرا عزاداری امام حسین(علیه السلام) از اول محرم آغاز می‌شود..!؟

✍️پاسخ: دلایل مختلفی برای این امر ذکر شده است، که از جمله آن می‌توان به کسب آمادگی برای عزاداری در روز عاشورا اشاره کرد، عاشورا مصیبت کمی برای دوستداران اهل بیت عصمت و طهارت نبوده است، برای عظمت مصیبت عاشورا همین حدیث نبوی بس که می‌فرمایند: «إِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ حَرَارَةً فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَا تَبْرُدُ أَبَداً»، یعنی «برای شهادت حسین علیه السلام، حرارت و گرمایی در دل‌های مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمی‌شود.»

?پس چنین حرارت و گرمایی ایجاد آمادگی می‌خواهد، توجه لازم دارد و دهه اول محرم صرف ایجاد توجه و آمادگی برای روز مصیبت بزرگ و روز عاشورا می‌شود.

?از سویی دیگر در کتب اسلامی مواردی آمده است، که نشان می‌دهد، اهل بیت(علیه السلام) از روز اول محرم عزاداری می‌کردند و این عزاداری‌ها در روز عاشورا به او می‌رسید، به عنوان مثال از امام رضا (علیه السلام) حدیث داریم مبنی بر اینکه: «انَ اَبی اِذا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ لا یُری ضاحِکاً وَ کانَتِ الْکِاَّبَةُ تَغْلِبُ عَلَیْهِ حَتّی یَمْضِیَ مِنْهُ عَشْرَةُ اَیّامٍ، فَاِذا کانَ الْیَوْمُ العْاشِرُ کانَ ذلِکَ الْیَوْمُ یَوْمَ مُصیبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکائِهِ.…» که البته حدیث ادامه دار است و معنای آن چنین است: «هرگاه ماه محرّم فرا می‌رسید، پدرم دیگر خندان دیده نمی‌شد و غم و افسردگی بر او غلبه می‌یافت تا آنکه ده روز از محرّم می‌گذشت، روز دهم محرّم که می‌شد، آن روز، روز مصیبت و اندوه و گریه پدرم بود.»

✅پرسش: سوگواری و عزاداری چه نقشی می‌تواند در جامعه دینی داشته باشد..!؟

✍️پاسخ: هر ملتی برای بقا و موفقیت خویش نیاز به عامل وحدت و اجتماع دارد، بدون شک مهم‌ترین عامل وحدت در میان پیروان اهل بیت پیامبر(صلوات الله علیه و آله) که با کمترین زحمت و هزینه، می‌تواند توده‌های میلیونی را گرد یک محور قرار دهد ، همین مراسم عزاداری بر سالار شهیدان و یاران با وفای او است. این عامل می‌تواند رهایی بخش انسان‌ها از چنگ استبداد و استعمار باشد. 

?در طول تاریخ جریان سوگواریی بر شهیدان کربلا، زمینه ساز قیام‌ها و انقلاب‌های کوچک و بزرگ بوده است؛ مانند قیام توابین که با یزیدیان جنگیدند، و قیام مختار که اکثر خون آشامان کربلا را به سزای اعمالشان رساند و شکست سختی بر سپاه نیرومند اموی وارد ساخت و … . 

?به طور کلی به گفتۀ برخی از صاحب نظران، بیشتر انقلاب‌های دنیا از توجه به قیام حماسه سازان کربلا نشأت گرفته است که یک نمونۀ آشکار آن، آزادسازی شبه قاره هند، از دست استعمار انگلیس بود. گاندی رهبر این انقلاب می‌گوید: من برای ملت هند چیز تازه‌ای نیاوردم، فقط نتیجه‌ای که از مطالعات و تحقیقاتم درباره تاریخ زندگی قهرمان کربلا به دست آورده بودم، ارمغان ملت هند نمودم، اگر بخواهیم ملت هند را نجات دهیم واجب است همان راهی را بپیماییم که حسین بن علی(علیه السلام) پیمود.

?نمونۀ دیگر آن، نقش عظیم حادثه کربلا و عاشورا، در به وجود آمدن انقلاب شکوه‌مند اسلامی به رهبری امام خمینی(رحمت الله علیه) است که دنیا را به لرزه افکند

⁉️ برخی جاهلان یا مغرضان، برای منحرف کردن قیام اباعبدالله الحسین(علیه السلام) گفته‌اند: حضرت قیام نکرد، بلکه هدف او تنها بیعت نکردن با یزید(لعنه‌الله‌علیه) بود و تنها می‌خواست فرار کند، ولی متاسفانه در کربلا گرفتار شد، لذا هدفش قیام نبود.

?پاسخ:

1⃣ اولا این قول صرفا یک تحلیل است و هیچ مدرکی و مستندی تاریخی یا روایی ندارد؛ دوما نقدهای متعددی بر آن وارد است:

2⃣. این مطلب مخالف سخنان خود حضرت است، حضرت قبل از خارج شدن از مدینه فرمودند: «إنّي لم أخرج أشرا، و لا بطرا، و لا مفسدا، و لا ظالما…؛ من از سر شادى و سرمستى و تباه‌‌كارى و ستم‌گرى قيام نكردم، بلكه برای اصلاح در امت جدم به پا خاستم، و اكنون مى‏‌خواهم امر به معروف و نهى از منكر كنم، و بر روش جدم و پدرم على بن ابى طالب راه بروم… .» 

? در این روایت کلمه «اخرج» آمده که دال بر خروج و قیام است و هرگز صحبت از فرار و عدم بیعت نیست، و خروج بر کسی به معنای قیام و اعلام جنگ با اوست.

3⃣. اگر هدف حضرت فرار بود، چرا کوفیان برای او نامه نوشتند و ایشان را به کوفه دعوت کردند و با ایشان بیعت کردند و از ایشان خواستند تا قیام کند، ایشان می‌توانست در پاسخ نامه‌ها و بزرگان کوفه که ایشان را دعوت کرده بودند بفرماید: نه من اهل قیام نیستم و سکوت اختیار کند.

4⃣. در بین راه و قبل از رسیدن به سرزمین کربلا خبر شهادت مسلم و پیمان شکنی کوفیان به حضرت رسید، با این حال اگر هدف حضرت تنها فرار از بیعت بود، به هیچ وجه عاقلانه نبود که به حرکت خود ادامه دهد و می‌بایست برگردد و به سمت جاهای امن فرار کند.

5⃣. اگر هدف فقط فرار از بیعت بود، اصلا عاقلانه نبود که خانواده و اهل بیت خود را همراه خود ببرد، حضرت می‌توانست خودش به تنهایی و کاملا مخفیانه و با چهره‌ای مبدل از مدینه خارج شود و به مکانی نامعلوم بگریزد تا از سپاهیان خلیفه در امان باشد.

6⃣. حضرت برای اکثر بزرگان شیعه و اهل سنت نامه نوشت و آن‌ها را به بیعت با خود و قیام علیه یزید(لعنه‌الله‌علیه) دعوت کرد، و بسیاری از آنان به نامه حضرت پاسخ دادند.

? حال اگر هدف تنها عدم بیعت بود، معنا نداشت برای بزرگان اقوام مختلف نامه بنویسد و آن‌ها به قیام و بیعت با خود دعوت کند. 

✅‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌